PODGLĄD ATOMU
     
 

Hołd pruski 1525 r.


Kalendarium

1506 – 1548 – panowanie Zygmunta I Starego
1519 – 1521 – ostatnia wojna z zakonem krzyżackim
1525 – zawarcie traktatu krakowskiego, hołd Albrechta Hohenzollerna w Krakowie

Źródło 1. Traktat krakowski z 1525 r.
[…] wielki mistrz Albrecht [Hohenzollern], margrabia brandenburski, przybył do Nas [Zygmunta] osobiście z kilkoma członkami Zakonu […] [i] usilnie nas o to prosili, abyśmy ziemie […] oddali mu w lenno, oświadczając, że przez taki układ więcej pożytku przyniosą Nam i Rzeczypospolitej, a pokój będzie pewniejszy. […] Pragnąc wyświadczyć łaskę i przysługę ukochanemu siostrzeńcowi Naszemu, Albrechtowi […] jemu, jako też Jego prawowitym męskim potomkom nadajemy w wieczystą i niepodzielną inwestyturę przez wręczenie naszej chorągwi poniżej wymienione ziemie, miasta, miasteczka i zamki […]. Margrabia Albrecht, książę pruski, oraz jego następcy i dziedzice lenna, będą obowiązani za wyświadczone im przez Nas dobrodziejstwo składać Nam takie przyrzeczenie uległości, że gdybyśmy z racji owej ugody lub nadania lenna zostali zaatakowani przez jakiegokolwiek księcia lub państwo, wtedy margrabia Albrecht, względnie jego następcy, książęta pruscy, mają Nam i Naszemu Królestwu przyjść wszędzie w pomocą […].

[w:] Teresa Maresz, Krzysztof Juszczyk, Historia w źródłach – nie tylko pisanych, dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Starożytność i średniowiecze, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Toruń 2004, s. 155.

Źródło 2. Jan Matejko. Hołd pruski

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Prussian_Homage.jpg]

Źródło 3. Stanisław Hozjusz o traktacie krakowskim


Powiedz, ktokolwiek przeczytał te sprawy,
Czyli nie nazwiesz monarchę szalonym,
Co mogąc łatwo skończyć ze zwyciężonym,
Wzrok swój mu wolał pokazać łaskawy?
Pokazał temu, co niedawno jeszcze
Byłby niewdzięczny szarpał mu wnętrzności […]


[w:] Maria Bogucka, Hołd Pruski, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1982, s. 182–183.

Źródło 4. List biskupa Andrzeja Krzyckiego do Jana Antoniego Pulleona, nuncjusza apostolskiego na Węgrzech

A zatem mój baronie, wiadomo prawie całemu światu, że ta sprawa pruska i tyle wojen, sporów i zamieszek, które wstrząsały także całym światem chrześcijańskim, nie z innej przyczyny wywodzą swój początek, jak tylko z tego powodu, że gdy królowie polscy uważali ziemie pruskie za swoje dziedzictwo, mistrzowie zaś i ów zakon ociągali się z ich uznaniem ich za swych zwierzchnich panów, to w końcu […] do tego doszło […], iż sam potężny zakon wreszcie podupadł i z całym swym krajem poddał się pod panowanie królów i Korony polskiej na podstawie uroczystej zgody i wieczystego pokoju. Gdy zaś zakon przyszedł do sił, ten pokój, przez długi czas przestrzegany, zaczął łamać i zarzewie […] wybuchło płomieniem. […]
Teraz, gdy po upadku z powodu tej herezji wszelkiego porządku ziemie nią ogarnięte miały przypaść królewskiej mości i Koronie zupełnie słusznie, jako dziedzicznemu panu, a nie można ich było odzyskać, jak tylko bronią i najgroźniejszym zaburzeniem, roztropniej było dać je w lenno tym, którzy je już posiadali i byli krewnymi Jego Królewskiej Mości, niż wszystko zaburzyć pożogą wojenną i zaniedbać własny kraj […].


[w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. Melania Sobańska-Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, s. 232–234.


Ćwiczenia

Na podstawie źródła 1.

1. Wyjaśnij termin sekularyzacja.
2. Wyjaśnij przyczyny sekularyzacji zakonu krzyżackiego.
3. Czy rozwijająca się w Europie reformacja miała wpływ na sekularyzację zakonu krzyżackiego?
4. Jaką wiarę przyjął Albrecht Hohenzollern i rycerze zakonni w 1525 r.?
5. Jaką nazwę przyjęło państwo rządzone przez Albrechta?


Na podstawie źródła 2.

1. Na obrazie Jana Matejki Hołd pruski rozpoznaj główne postaci uczestniczące w tej uroczystości.
2. Gdzie w Krakowie odbyła się w 1525 r. uroczystość złożenia hołdu przez Albrechta Hohenzollerna?
3. Zwróć uwagę na strój Albrechta Hohenzollerna. W jakim stroju Albrecht Hohenzollern występował przed 1525 r.?
4. Jak myślisz, o czym świadczy zaduma Stańczyka siedzącego u stóp tronu królewskiego?
5. Sprawdź, gdzie jest eksponowany obraz Jana Matejki Hołd pruski.


Na podstawie źródła 3.

1. Sprawdź, kim był autor wiersza.
2. Wyjaśnij, jak autor wiersza ocenia decyzję Zygmunta Starego podjętą w 1525 r.
3. Sprawdź, jakie były dalsze losy zakonu krzyżackiego.


Na podstawie źródła 4.

1. Sprawdź w Internecie, kim był Andrzej Krzycki.
2. Podaj nazwę pokoju, o którego złamaniu pisze Andrzej Krzycki.
3. Co Andrzej Krzycki nazywa herezją?
4. Porównaj opinię Andrzeja Krzyckiego o decyzji podjętej przez Zygmunta Starego w 1525 r. z opinią Stanisława Hozjusza.

Praca domowa

1. Sprawdź w Internecie, jaki był udział Mikołaja Kopernika w ostatniej wojnie z Zakonem Krzyżackim?
2. Przygotuj kalendarium wydarzeń związanych ze stosunkami polsko-krzyżackimi od XIII do XVI w.

Praca domowa dla zainteresowanych

Wyjaśnij, w jaki sposób historia dzwonu Zygmunta łączy się z ostatnią wojną z zakonem krzyżackim.










Tytuł: Hołd pruski 1525 r.
Opis skrócony: Przeczytamy razem fragment traktatu krakowskiego z 1525 r. Ocenimy, czy postanowienia tego traktatu były korzystne dla Polski. Poznamy obraz Jana Matejki Hołd pruski i postaramy się rozpoznać postaci przedstawione na tym obrazie. Porównamy opinię współczesnych o postanowieniach traktatu krakowskiego, przedstawioną w wierszu Stanisława Hozjusza oraz w liście Andrzeja Krzyckiego do nuncjusza apostolskiego na Węgrzech.
Autor(rzy): Wanda Królikowska
Hasła treści Zygmunt I Stary, hołd pruski 1525 r., ostania wojna z zakonem krzyżackim, Prusy Książęce, sekularyzacja zakonu krzyżackiego, Krzyżacy, inpersonifikacja
Uwagi metodyczne Proponuję, by nauczyciel zwrócił uwagę uczniów na fakt, że traktat krakowski był pierwszym w dziejach porozumieniem zawartym między państwem katolickim a krajem protestanckim. Warto wspólnie z uczniami zastanowić się, o czym to świadczy. Warto, w ramach tworzenia historii alternatywnej zaproponować rozmowę: Jak potoczyłyby się losy Polski, gdyby obszar Prus Zakonnych został całkowicie wcielony do Polski? lub zainicjować dyskusję – Traktat krakowski 1525 – sukces, czy porażka polityki zagranicznej Zygmunta Starego? Proponuję skorzystanie z map zamieszczonych w powszechnie dostępnych atlasach: mapa Polska i Litwa za panowania Jagiellonów w Ilustrowanym atlasie historii Polski (Demart, Warszawa 2006, s. 70.) lub mapa Rzeczpospolita szlachecka w XVI w. w Atlasie historycznym Polski (PPWK, Warszawa-Wrocław 1987, s. 20–21.).Proponuję, by nauczyciel zwrócił uwagę uczniów na fakt, że traktat krakowski był pierwszym w dziejach porozumieniem zawartym między państwem katolickim a krajem protestanckim. Warto wspólnie z uczniami zastanowić się, o czym to świadczy. Warto, w ramach tworzenia historii alternatywnej zaproponować rozmowę: Jak potoczyłyby się losy Polski, gdyby obszar Prus Zakonnych został całkowicie wcielony do Polski? lub zainicjować dyskusję – Traktat krakowski 1525 – sukces, czy porażka polityki zagranicznej Zygmunta Starego? Proponuję skorzystanie z map zamieszczonych w powszechnie dostępnych atlasach: mapa Polska i Litwa za panowania Jagiellonów w Ilustrowanym atlasie historii Polski (Demart, Warszawa 2006, s. 70.) lub mapa Rzeczpospolita szlachecka w XVI w. w Atlasie historycznym Polski (PPWK, Warszawa-Wrocław 1987, s. 20–21.).
Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 30
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 45

 
Materiały udostępniane za pomocą Serwisu można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska,
z wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.
Strona współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego z projektu: „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą”.
Deklaracja dostępnosci